K W A L I F I K A C J A W O J S K O W A
1. CO TO JEST KWALIFIKACJA WOJSKOWA?
Kwalifikacja wojskowa – obejmuje całokształt przedsięwzięć mających na celu ustalenie zdolności do czynnej służby wojskowej i wstępnym przeznaczeniu do poszczególnych form powszechnego obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, osób podlegających stawieniu się do kwalifikacji wojskowej.
Zasadnicza służba wojskowa w Polsce została zniesiona w 2010 roku, jednak część obywateli naszego kraju nadal podlega kwalifikacji wojskowej.
2. KTO PODLEGA KWALIFIKACJI WOJSKOWEJ?
Mężczyźni, którzy w danym roku kalendarzowym kończą 19 lat, są obowiązani stawić się w określonym terminie i miejscu do kwalifikacji wojskowej.
Także dziewiętnastoletnie kobiety podlegają obowiązkowi kwalifikacji wojskowej, o ile w danym roku szkolnym lub akademickim kończą naukę:
a) w publicznych i niepublicznych uczelniach na kierunkach analityka medyczna, farmacja, lekarski, lekarsko-dentystyczny, pielęgniarstwo, psychologia, ratownictwo medyczne i weterynaria;
b) w szkołach policelanych na kierunkach farmacja, ratownictwo medyczne i weterynaria.
Do kwalifikacji wojskowej mogą również stawić się ochotnicy (w tym kobiety), niezależnie od posiadanych kwalifikacji i wykształcenia, jeżeli ukończyli co najmniej osiemnasty rok życia.
Osoby, które nie dopełniły tego obowiązku z różnych przyczyn, są obowiązane uczynić to niezwłocznie po ustaniu przeszkody, zgłaszając się do szefa wojskowego centrum rekrutacji, właściwego ze względu na miejsce pobytu stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące, w celu uregulowania stosunku do obowiązku obrony.
3. NA CZYM POLEGA KWALIFIKACJA WOJSKOWA?
Kwalifikację wojskową przeprowadzają wojewoda przy współudziale szefa centralnego wojskowego centrum rekrutacji, szefa wojskowego centrum rekrutacji, starosty i prezydenta miasta.
Za przeprowadzenie kwalifikacji na terenie powiatu odpowiada starosta.
Obowiązek stawienia się do kwalifikacji oznacza konieczność stawienia się przed prezydentem miasta, powiatową komisją lekarską oraz szefem wojskowego centrum rekrutacji w lokalu powiatowej komisji lekarskiej.
Kwalifikacja wojskowa odbywa się co roku.
W ramach kwalifikacji wojskowej wykonuje się czynności związane z:
sprawdzeniem tożsamości osoby podlegającej stawieniu się do kwalifikacji,
ustaleniem zdolności do czynnej służby wojskowej w/w osób,
wstępnym przeznaczeniem do poszczególnych form powszechnego obowiązku obrony,
założeniem ewidencji wojskowej,
przeniesieniem do rezerwy,
rekrutacją do ochotniczych form służby wojskowej.
Na potrzeby ewidencji wojskowej osoby zgłaszające się do kwalifikacji wojskowej po raz pierwszy przedstawiają:
aktualną fotografię o wymiarach 3x4 cm bez nakrycia głowy,
dokumenty stwierdzające tożsamość – obowiązkowo, ale także poziom wykształcenia lub pobieranie nauki czy posiadane kwalifikacje zawodowe,
posiadane dokumenty lekarskie dotyczące stanu zdrowia, wyniki badań specjalistycznych czy orzeczenia o niepełnosprawności – jeśli zachodzi taka konieczność ze względu na stan zdrowia.
Oceny zdolności fizycznej i psychicznej do czynnej służby wojskowej dokonują powiatowe komisje lekarskie.
Na podstawie badań przeprowadzonych przez lekarzy wchodzących w skład powiatowej komisji lekarskiej osobie stającej do kwalifikacji wojskowej ustalona zostaje jedna z niżej wymienionych kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej.
„A” - zdolny do czynnej służby wojskowej, co oznacza zdolność do odbywania lub pełnienia określonego rodzaju czynnej służby wojskowej, a także zdolność do odbywania służby w obronie cywilnej lub służby zastępczej;
„B” - czasowo niezdolny do czynnej służby wojskowej, co oznacza przemijające upośledzenie ogólnego stanu zdrowia albo ostre lub przewlekłe stany chorobowe, które rokują odzyskanie zdolności do służby wojskowej w czasie pokoju;
„D” - niezdolny do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju;
„E” - trwale i całkowicie niezdolny do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.
Od orzeczenia wydanego przez powiatową komisję lekarską, zainteresowany może się odwołać w ciągu 14 dni od jej wydania.
Odwołanie kieruje się do wojewódzkiej komisji lekarskiej za pośrednictwem powiatowej komisji lekarskiej.
4. PRZENIESIENIE DO REZERWY
Orzeczenie powiatowej komisji lekarskiej uprawomocnia się po 14 dniach (i przez tyle czasu dana osoba może się odwołać od orzeczenia). Po upływie 14 dni wszyscy, którzy stawili się do kwalifikacji i otrzymali kategorię „A” lub „D”, zostają przeniesieni do rezerwy z urzędu, co oznacza, że mają uregulowany stosunek do służby wojskowej. Tym samym osoby z kategorią „A” mogą być powołane do służby wojskowej w czasie pokoju tylko i wyłącznie w trybie ochotniczym czyli na wniosek osoby zainteresowanej. Natomiast osoby z kategorią „D” będą mogły być powołane do służby wojskowej tylko i wyłącznie w przypadku ogłoszenia mobilizacji lub w czasie wojny.
Z kolei osoby z kategorią „B” nie zostaną przeniesione do rezerwy, tylko po upływie okresu niezdolności do czynnej służby wojskowej, zostaną ponownie wezwane na kolejną kwalifikację w celu orzeczenia nowej kategorii.
Natomiast osoby z orzeczoną kategorią zdolności „E” po tym, jak orzeczenie się uprawomocni, zostaną skreślone z ewidencji wojskowej i nie będą podlegały obowiązkowi służby wojskowej
5. WAŻNE UWAGI
nieotrzymanie wezwania imiennego nie zwalnia z konieczności stawienia się do kwalifikacji wojskowej osób do tego obowiązanych, ponieważ o miejscu i terminie jej przeprowadzenia na danym terenie informują również rozplakatowane obwieszczenia wojewody;
osoba, która z ważnych przyczyn nie może się stawić do kwalifikacji wojskowej w wyznaczonym terminie i miejscu powinna zgłosić ten fakt do prezydenta miasta, który wyznaczy jej inny termin stawiennictwa;
wobec osób podlegających kwalifikacji wojskowej, które nie stawią się bez uzasadnionej przyczyny przed komisją lekarską, może być nałożona grzywna w celu przymuszenia albo zarządzone przymusowe doprowadzenie przez policję do Powiatowej Komisji Lekarskiej w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;
osobom podlegającym kwalifikacji wojskowej, które nie stawiły się przed prezydentem miasta, właściwą komisją lekarską lub szefem wojskowego centrum rekrutacji w określonym terminie i miejscu, albo odmówią poddania się badaniom lekarskim, albo nie przedstawią dokumentów, których przedstawienie zostało nakazane, podlegają karze grzywny albo karze ograniczenia wolności.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny (t.j. Dz.U. z 2022 poz. 2305 z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 27 lutego 2023 r. w sprawie kwalifikacji wojskowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 440).